Knooppunt Kerken en Armoede
Caritas Instelling en SchuldHulpMaatje
Klik hier om dit artikel te downloaden als pdf-document.
Wat is caritas en wat is de taak van de caritas? Hub Crijns gaat hier in dit artikel op in en verbindt het met een praktijkverhaal van de werkgroep Baak in Zutphen die onder meer samenwerkt met SchuldHulpmaatje.Volgens het Algemeen Reglement voor het bestuur van een (inter)parochiële Caritas Instelling in de Nederlandse R.-K. Kerkprovincie is het doel van de PCI “de caritas een herkenbare plaats te bieden binnen en vanuit de parochiegemeenschap(pen) en een werkzaam instrument voor de caritas in de parochie(s) te zijn.” Daartoe beheert zij het opgebouwde vermogen, verwerft zij middelen en wendt ze deze aan.
Caritas in de missie van het geloof
Volgens Erik Sengers is “Caritas niet het geloof doen, maar is gelovig doen, is op een andere manier in het leven staan, in de relaties met andere mensen en de samenleving. Caritas is daardoor niet alleen een taak voor de mensen, die in een bepaald bestuur zitten, maar een opdracht of liever een consequentie van het gelovig groeien voor iedere christen, die zijn of haar geloof serieus neemt. Aangezien je caritas – liefde – niet in je eentje kan, roept die goddelijke caritas mensen op zich in gemeenschap, in een gelovige gemeenschap samen te komen en daarin de caritas te ervaren en te beleven. Traditioneel worden voor het christelijk gemeenschapsleven vier woorden gebruikt, die allen door het woord ‘caritas’ een nieuwe dimensie en betekenis krijgen: ‘vieren’, ‘leren’, ‘dienen’ en ‘geloofsgemeenschap opbouwen’.” (Diakonie & Parochie, 2016-1).
Taak van de Caritas
“Als je PCI-bestuurders vraagt, wat nu de kern van het PCI-werk is, krijg je steevast als antwoord: “het helpen van individuele mensen in noodsituaties”. PCI-en zien zichzelf als vangnet achter de bestaande sociale voorzieningen. Als die om wat voor reden dan ook niet toereikend zijn, wil de PCI de helpende hand bieden. Met een luisterend oor en aandacht voor het verhaal van de hulpvrager. Met verwijzing naar en begeleiding in de warwinkel van voorzieningen en instanties. Met praktische hulp. Met hulp in natura of met geld. Armoede en financiële problemen zijn van alle tijden. Dit komt voor bij jongeren en ouderen en de oorzaak kan divers zijn.” (Jan Maasen in Diakonie & Parochie 2014-3). Caritas probeert mensen in nood zo concreet mogelijk te helpen zonder vooroordelen. De PCI van de Twaalf Apostelen parochie in Zutphen en omstreken heeft twaalf Caritas werkgroepen in Zutphen en de omliggende dorpen.
Verhaal van de werkgroep Baak
Fons van de Caritas werkgroep Baak vertelt het volgende verhaal uit de praktijk. “Wij kregen half augustus een bericht van het Leger des Heils, dat bij ons in Baak een familie was komen wonen die misschien wel “wat hulp kon gebruiken”. Ze kregen ook professionele hulp. Wij, leden van de PCI groep Baak, hadden nog niet vaak zo’n situatie bij de hand gehad, zeker niet toen we hoorden dat het om een Marokkaanse mevrouw ging met twee kinderen. Ik ging er dezelfde dag nog naar toe. Onderweg op de fiets bedacht ik me, dat deze mevrouw hoogstwaarschijnlijk moslim zou kunnen zijn, en ik wist dat bv. een hand geven bij een moslim, anders kan overkomen als bij ons… maar ik dacht ik zie wel.
Toen ik aanbelde, hoorde ik een paar kinderstemmetjes, gelukkig ze zijn thuis, en een mevrouw deed open. Ik reikte haar mijn hand… en zij de hare, ik stelde me aan haar voor en vertelde haar, dat ik namens de Baakse geloofsgemeenschap bij haar kwam, via een bericht van het leger des Heils. Ik vroeg haar ook of ze hulp kon gebruiken van ons. Ze vertelde mij in gebrekkig Nederlands dat ze hier pas gekomen was met haar twee kleine dochters, en dat ze het liefst een beetje eten voor haar kinderen zou willen. Dit had ik eigenlijk niet verwacht, maar goed, ik zei tegen haar dat ik vanmiddag terug zou komen met eten. Zo gezegd zo gedaan, ’s middags met mijn vrouw, leek mij wel handig, naar de supermarkt om een pakket samen te stellen met daarin de juiste dingen zoals, melk brood, beleg, fruit, drinken ed. en iets lekkers voor de kleine meisjes natuurlijk.
We zijn meteen doorgereden om het af te geven. Aangebeld en toen ze de deur opende en mij zag met de doos met eten, die ik haar aanreikte, sloeg ze de handen voor haar mond. Ze kon bijna niets meer zeggen, en een traan rolde over haar wangen bij het aanpakken van het eten… na enige ogenblikken begon ze me te bedanken, wel vier keer zei ze dank u wel! Ik zei dat het natuurlijk dingen als, “van harte gegund, geniet ervan, en dat we haar niet zouden vergeten”. Ik groette haar en ging weer weg met een goed gevoel, tot aan de auto want toen bekroop mij een schuldgevoel, omdat ik anno nu iemand in Baak gelukkig kan maken met een beetje eten.
Twee dagen later kreeg ik een mailtje van het Leger Des Heils waarin zij ons bedankten voor onze hulp, maar ook dank van de mevrouw die als laatste gezegd had: “Ik wist niet dat er nog engelen bestonden op de wereld”.
Mensen met schulden
Mensen in nood met hulpvragen zijn ook vaak mensen met schulden. Schulden die vaak samenhangen met de ingewikkeldheid van de Nederlandse samenleving, uitkeringen en toeslagen, onvoldoende weten wat er allemaal verwacht wordt, te weinig inkomen gerelateerd aan de hoge vaste lasten. Iedereen binnen de gemeenschap die het nodig heeft, kan om noodhulp vragen. Welke hulp geboden wordt en wat er precies gedaan wordt hangt van de hulpvrager en hulpgevende Caritas werkgroep af.
Voor de begeleiding van mensen met schulden is er het werk van SchuldHulpMaatje ontstaan. Een Schuldhulpmaatje is een hiervoor opgeleide vrijwilliger die mensen die financieel zijn vastgelopen of dat dreigen te raken, kan adviseren en ondersteunen om nog op tijd het tij te keren. Een maatje kan iemand begeleiden en bemoedigen tijdens een traject van schuldhulp en ook daarna nog helpen om de financiële huishouding op orde te houden.
In Zutphen werkt de PCI rond het werk van SchuldHulpMaatje samen in de Stichting Samenwerkende Kerken Zutphen inzake Schuldhulpverlening. Stichting Samenwerkende Kerken Zutphen inzake Schuldhulpverlening coördineert het project lokaal en begeleidt de vrijwilligers die werkzaam zijn. De landelijke vereniging SchuldHulpMaatje assisteert met de volgende diensten: driedaagse training, werkmaterialen en terugkomdagen voor vrijwilligers; certificering en landelijke registratie van gecertificeerde vrijwilligers; website voor kerken, vrijwilligersorganisaties en vrijwilligers; intervisie- en uitdeeldagen voor diaconale platforms, Noodfondsen, PCI’s en diaconieën.
Hub Crijns is bestuurder Landelijk Katholiek Diaconaal Beraad en Bestuurder Vereniging SchuldHulpMaatje Nederland